Nederlandse samenvatting

In deze studie wordt verslag gedaan over de resultaten van een enqu8te die met behulp van de schoolinspectie in de Landkreis Emsland in 1989 werd uitgevoerd. Het onderzoek was gericht op het vaststellen van dialectcompetentie, dialectgebruik en de houding tegenover het dialect in de gezinnen van leerlingen van de vierde klas in het basisonderwijs.

De meest belangrijke resultaten zijn de volgende:

  1. Onze hypothese, dat de actieve dialectcompetentie bij de leerlingen in het basison-derwijs tegen de 0% loopt, werd bevestigd. Daarmee worden optimistische progno-sen over de toekomst van het Nederduits, zoals die b.v. in de bespreking van de resultaten van de GETAS-enqu&e tot uiting komen, gerelativeerd.
  2. Ondanks deze ontwikkeling werd een onverwacht hoge graad van passieve dialect-competentie aangetroffen, wat een potentieel voor het bewuste aanleren van een actieve beheersing van het Nederduits zou kunnen vormen.
  3. De enquete kende een zeer hoge graad van medewerking door de betrokken ouders, waaruit een grote belangstelling voor het behoud van het Nederduits dialect blijkt. Deze indruk wordt bevestigd door de antwoorden van de ouders op de vraag of het aanbod van dialectonderwijs in de scholen, en van dialectteksten in de pers, vol-doende geacht wordt.
  4. De ouders durven tegen hun kinderen geen dialect meer te spreken omdat zij anders verwachten dat deze moeilijkheden op school zouden hebben. Volgens meer dan 65% van de ouders zou de school zelf daarentegen de omgang van de leerlingen met het dialect moeten bevorderen.
  5. Het (subjectieve) oordeel van de ouders m.b.t. de dialectcompetentie van hun kinderen, dat in tot nu toe verricht onderzoek meestal niet door (objectieve) taaldata gecontrolleerd werd, blijkt in menig opzicht fout te zijn.

Een hele tijd al wordt voor de ondergang van het Nederduits gewaarschuwd, zonder dat het tot nu toe zover gekomen is. De onderhavige studie heeft echter gegevens verzameld die wel aan iets dergelijks binnen afzienbare tijd zouden doen denken. Tenminste in het onderzoeksgebied van deze enqute, het Eemsland, maar ook in andere delen van het Nederduits taalgebied lijkt het uitsterven van het Nederduits met de volgende generatie niet onmogelijk, indien dit niet binnen korte tijd door geschikte maatregels wordt verhinderd. Er worden verschillende mogelijkheden daartoe vermeldt, verder wordt een begeleidend schoolonderzoek voorgesteld.